ارتــــــداد

نگاهی به موضوع ارتداد یا از همه جا رانده

در اسلام ارتداد یا تغییر دین همیشه موضوعی بحث انگیز بوده است. اگر چه از متن قرآن نمی‌توان حکمی برای مجازاتی دنیوی مرتد استخراج نمود، ولی اکثریت فقهای مسلمان برای مردانی که از سلامت روانی برخوردار بوده و تغییر دین داده‌اند، مجازات مرگ و برای زنانی که با همان شرایط مرتد تشخیص داده می‌شوند زندان دائم همراه با تعزیر (فشار) برای بازگرداندن او به اسلام را تجویز می‌کنند.

کسانی که به مجازات مرتد اعتقاد دارند، غالبا به احادیثی استناد می‌کنند که از پیامبر اسلام و صحابه او نقل شده است.

تعداد رو به افزایشی از اندیشمندان معاصر مسلمان معتقدند که باید در موضع فقهی اعدام برای ارتداد مورد بازنگری و اجتهاد تازه قرار گیرد تا به تفسیری نزدیک رسید که بیشتر به متن قرآنی نزدیک و وفادار باشد. اگر چه آرای این اندیشمندان اصلاح‌گر تحسین‌برانگیز است، اما نگرش سنتی به موضوع ارتداد همچنان بر اندیشه مسلمانان سایه‌گستر است.

امروزه بیشتر جوامع مسلمان از اعدام افرادی که تغییر دین داده‌اند خودداری می‌کنند. دو کشور سودان و مالزی مجازات اعدام برای ارتداد را در قوانین خود تثبیت کرده‌اند و مصر هم قوانینی دارد که بر اساس آن می‌توان ازدواج کسی را تغییر دین داده فسخ کرد و به این ترتیب او را از ارث و سرپرستی کودکان محروم کرد.

در عربستان سعودی، موریتانی و ایران، اگر چه مجازات اعدام به صورت قانون در نیامده است، ولی اعدام کسانی که تغییر دین داده‌اند با ارجاع به قوانین و فتاوای فقها دور از انتظار نیست. در کشورهای دیگری مانند بحرین، اردن، کویت، عمان، قطر، و یمن، که شرع اسلامی مبنای قوانین کشور قرار گرفته، افراد مرتد با مجازات‌های جدی همچون منحل شدن عقد ازدواج، سلب تابعیت، مصادره اوراق هویت و همچنین سلب حقوق اجتماعی و اقتصادی دیگر مواجه هستند.

افراد تغییر دین داده،‌ همچین در پوشش قوانین دیگری نظیر «توهین به ترک‌بودن» در ترکیه، و یا کفرگویی در پاکستان، توهین به اسلام در مصر، و اقدام علیه امنیت ملی در ایران مجازات می‌شوند.

حقوق انسانی افرادی که مرتد شناخته می‌شوند، به شکل گسترده‌ای مورد تضییع و سوءاستفاده قرار می گیرد که شامل قتل‌های فراقانونی توسط گروههای فشار وابسته به حکومت، قتل حیثیتی توسط اعضای خانواده و فامیل، بازداشت، حبس، شکنجه، تحقیر فیزیکی و روانی توسط نیروهای امنیتی، محرومیت از خدمات قضایی و اجتماعی، محرومیت از حق برخورداری از فرصت‌های برابر شغلی و تحصیلی، فشارهای اجتماعی منجر به از دست دادن محل سکونت یا شغل، و تبعیض روزانه و محرومیت تحصیلی، مالی، و فعالیت‌های اجتماعی است. تاثیرات آن بر زندگی شخصی افراد تغییر دین داده و خانواده‌های آنها قابل توجه و طولانی مدت است.

با افزایش شمار کسانی که در خاورمیانه، شمال آفریقا و آسیا تغییر دین می‌دهند، تعداد گزارشات در مورد نقض حقوق آنان نیز مرتبا رو به افزایش است.

تجربه کسانی که در کشورهای اسلامی تغییر دین میدهند، واضحا حاکی از نقض حقوقی است که در قوانین بین‌المللی بر آن تصریح شده است. بیشتر کشورهای اسلامی عضو سازمان ملل بوده و پیمان‌نامه‌های بین‌المللی حقوق بشر را تصویب کرده‌اند. ولی کشورهای عضو جامعه جهانی در دفاع از حقوق افرادی که تغییر دین می‌دهند کوتاهی کرده‌اند و نسبت به تضمین امنیت آنها و حق مشارکت کامل و عادلانه آنها در اجتماع اهمال ورزیده‌اند.

گزارش حاضر از تمام کشورهای اسلامی، جامعه بین‌المللی، سازمان ملل، و رسانه‌های بین‌المللی دعوت می‌کند که قاطعانه به نقض حقوق کسانی که تغییر دین داده‌اند توجه جدی نشان داده و به آن رسیدگی کنند.